بررسی ساخت عینک در هزاره های چهارم و سوم قبل از میلاد و مقایسه آن با عینک های امروزی

سابقه و هدف: تحقیقات نشان می دهند که بشر از آغاز زندگی بر روی زمین در تلاش بوده که چشم را بشناسد و اطلاعاتی درباره مکانیزم بینایی به دست آورد؛ زیرا متوجه شده بود چشم محیط شفاف شیشه گونه محدبی است که تصویر همه اجسام بر روی آن می افتد (آئینک). در ضمن از طریق روزنه (مردمک)، دیدن ممکن می گردد و در طول حیات نیز با مشکلاتی همچون نابینایی، انحراف چشم، پیر چشمی، مزاحمت نورهای منعکس شده از محیط و آب مروارید مواجه می گردد. به همین منظور بشر تلاش می کرد ضمن شناخت، ابداعاتی را هم برای رفع این مشکلات ارایه نماید. در مطالعه داستان های اساطیری که در شاهنامه به آن اشاره می شود، بحث فناناپذیری، یکی از موضوعات موردعلاقه بشر بوده است؛ اما هرگز نتوانسته برای چشمان خود از این نظر چاره ای بیندیشد و ناچار بوده است که با استفاده از امکاناتی، چشمان خود را محافظت نماید. این مهم، نشان می دهد که در ارتباط با چشم می توان وسایلی یافت که احتمالاً بشر در طول تاریخ برای مراقبت از چشم، آنها را ساخته و مورد استفاده قرار داده است. یکی از موفقیت های انسان پیش از تاریخ، ساختن چشمی همانند چشم برای چشم (آئینک، چشمک و عینک) می باشد. به همین دلایل به نظر می آید که انسان توانسته علاوه بر استفاده از شیشه در ساخت چشم مصنوعی، احتمالاً شیشه و یا سنگی قیمتی و شفاف (دُر کوهی، یاقوت سرخ) را هم در چشمی عینک جا گذاری نماید. در قسمتی از آیه 44 سوره نمل آمده است حضرت سلیمان فرمود تا جنیان، کوشکی ساختند برای او از آبگینه سپید به رنگ آب. نزدیکترین ضریب انکسار به هوا قبل از شیشه، آب می باشد که آرزوی هر صنعت گر شیشه سازی است که بتواند چنین شیشه شفافی بسازد. این واقعه تقریباً بین سال های 931 الی 989 قبل از میلاد، روی داده است. ذره بینی در موزه تبریز وجود دارد که مربوط به همین دوران می باشد. مواد و روش ها: این پژوهش به صورت پیمایشی در حوزه میدانی، موزه ها، پژوهشگاه ها، پژوهشکده ها، دانشکده ها، مراکز تحقیقاتی علمی و فرهنگی کلکسیونر ها و مراجعه به اساتید پژوهشگر در مراکز دایرهالمعارف و لغت نامه و بخش فرهنگی بعضی از سفارتخانه ها انجام شده است. یافته ها: در این پژوهش، پژوهشگر توانست عینکی از جنس استخوان را شناسایی نماید که باستان شناسان آن را بر روی صورت جسد دختری یافته بودند. با به دست آمدن این عینک، مطالعات لازم بر روی آن انجام شد و با مشخص شدن نکات فنی رعایت شده در آن، امکان مقایسه عینک استخوانی با عینک های امروزی فراهم آمد. نتیجه گیری: با توجه به وجود عینک استخوانی و چشم مصنوعی کشف شده در چشم بانویی در شهر سوخته زابل، می توان گفت که احتمالاً بانوان ایرانی از اولین کسانی بوده اند که در پیش از تاریخ، جهت رفع مشکلات بینایی و زیبایی ظاهر چشم، از عینک و چشم مصنوعی استفاده نموده اند. در این مقاله، موضوع چشم مصنوعی مورد بررسی قرار نمی گیرد.